Khi nói đến các thứ rượu ngon của vùng Bordeaux, người ta thường nghĩ ngay đến bảng xếp hạng năm 1855, một thứ “bảng vàng bia đá” mà cho mãi đến bây giờ vẫn không thay đổi. Nó tạo ra một vòng hào quang chung quanh những thứ rượu được xếp hạng (Cru Classe), và tuy cách xếp hạng có quá nhiều thiếu sót quan trọng, người ta vẫn căn cứ vào đó để ấn định phẩm chất và giá tiền của rượu Bordeaux cho mãi đến bây giờ.

Ai đã đặt ra bảng xếp hạng này? Nó ở đâu mà ra?

Năm 1855, vua Napoleon III muốn tổ chức một cuộc Hội Chợ Triển Lãm Quốc Tế ở Paris để giới thiệu các sản phẩm cao cấp của Pháp, đặc biệt là rượu vang Bordeaux. Vua bèn yêu cầu các nhà mại bản chuyên buôn rượu vang hay đưa ra một bảng xếp hạng các thứ rượu ngon và quý của vùng này, căn cứ trên giá tiền mà họ phải bỏ ra để mua sỉ rượu vang tại các Chateaux ở đó. Và kết quả là các chateaux danh tiếng nhất được sắp xếp thành 5 hạng, từ Premier Cru xuống đến 5eme Cru.

Bảng xếp hạng năm 1855 có 2 khuyết điểm quan trọng nhất:

• Vùng Bordeaux có cả mấy trăm nhà làm rượu lớn nhỏ vào hồi ấy, nhưng bảng chỉ nêu tên có 87 nhà: 60 ở Medoc và 1 ở Graves về rượu đỏ, cộng thêm với 26 ở Sauternes và Barsac về rượu trắng ngọt. Ngoài ra, nó không hề nhắc đến những thứ rượu trắng rất ngon thuộc loại không ngọt, và cũng chẳng nói gì đến một nhà làm rượu hay một chateau nào ở St.Emilion, Pomerol hay các khi vực kế cận.
• Từ 1855 đến nay đã có rất nhiều thay đổi, thí dụ: Mốt số chateau đã đổi chủ và được bành trướng rộng hơn vì mua thêm các ruộng nho tiếp giáp, một số khác bị thu hẹp vì bán đất cho người khác, một số được cải tiến nhờ có người làm rượu giỏi và dụng cụ tối tân, lại có một số nữa bị suy đồi vì chủ nhân lơ là không trông coi.

Vậy mà cho đến nay bảng xếp hạng vẫn không hề được sửa đổi để phản ánh những diễn biến đó. Một trường hợp ngoại lệ duy nhất là Chateau Mouton Rothchild, trước kia bị xếp hạng nhì nhưng đến năm 1973 thì được nâng lên hạng nhất vì phẩm chất và giá tiền của nó không thua bất cứ chateau thượng hạng nào khác.

• Vào năm 1932 có một bảng danh sách phụ, gồm những chateau làm rượu rất ngon trong giải Medoc nhưng đã bỉ bỏ qua không được xếp hạng. Những chateaux ở bảng phụ đó được xếp chung vào một hạng gọi là Cru Bourgeois, nhưng không được coi là Cru Classe. Bảng phụ này lại được cập nhập hóa thêm một lần nữa vào năm 1978 và hiện giờ bao gồm 419 nhà làm rượu, chiếm phân nửa sản lượng rượu vang của toàn vùng Medoc.

• Trong vùng Graves, chỉ có một chateau thượng thặng là Haut Brion được xếp hạng năm 1855. Bởi vậ, đến năm 1953 thêm 16 chateaux khác ở Graves, gồm cả rượu đỏ và rượu trắng, cũng được xếp hạng Cru Classe nhưng không có thứ bậc từ hàng 5 lên hạng nhất như hồi 1855.
• Rượu vang của quận St Emilion được xếp hạng lần đầu tiên năm 1954 và được điều chỉnh khoảng mỗi 10 năm, lần mới nhất là vào năm 2006. Có 2 bậc chính thức là Grand Cru Classe gồm 46 chateaux và cao hơn một chút là Premier Grand Cru Classe, gồm 15 chateaux.

Người viết: Thúy Hằng